Schoonebeek, 2 mei 2023
Wanneer ik de meningen over afvalwaterinjectie in eigen omgeving peil, zijn deze weliswaar verdeeld maar in het algemeen best kritisch. ‘In het meest gunstige geval worden we er niet slechter van’ is een algemeen gehoord geluid. Net zoals ‘denk je niet dat er al lang voor ons beslist is’ waarin het gebrek aan vertrouwen over het proces van inspraak weerklinkt.
Zorgen en onbegrip zijn er ook te beluisteren. Over de impact op milieu, de gevolgen van langdurige afvalwaterinjectie, kans op lekkages, bevingen en woningwaarde. Over het winnen van fossiele brandstoffen en de uitstoot die hiermee gepaard gaat in een land wat zucht onder stikstofproblematiek. Over het onttrekken van miljarden liters water aan het oppervlaktewater voor stoominjectie. Juist in een tijd waarbij de beschikbaarheid van water een steeds groter probleem vormt.
Zorgen en risico’s worden besproken aan de ontzorgtafel, die is ingesteld door Economische Zaken & Klimaat (EZK) en waaraan ook de NAM, waterschap, vertegenwoordigers van overheden en een beperkt aantal inwoners deelnemen. Dat proces loopt niet altijd even lekker. Niet alleen omdat de agenda door EZK en NAM gedicteerd wordt en veel onbespreekbaar blijft, maar ook omdat EZK een disclaimer plaatst bij de handtekening van staatssecretaris Vijlbrief en deze enkel geldt als blijk van instemming met het proces waar verder geen rechten en verplichtingen voor de Staat aan ontleend kunnen worden. Zoiets doet afbreuk aan vertrouwen. Net zoals de Schoonebekers aan de ontzorgtafel buiten de discussie over het bijdragenspoor worden gehouden.
De NAM had ooit een ijzersterke reputatie maar als de gaswinning in Groningen ons iets geleerd heeft, is dat NAM en overheid vooral voor eigen gewin kiezen. Door de gaswinning juist op te voeren op het moment dat Staatstoezicht op de Mijnen adviseerde de productie in verband met aardbevingsgevaar terug te schroeven. Door onwil en ‘niet thuis’ te geven bij problemen. Door stroperige herstelprocedures en gedupeerden uiteindelijk geen andere keuze te laten dan rechtszaken aan te spannen tegen een overheid van wie verwacht werd dat deze hen zou beschermen.
Dat levert een bevolking op die door schade en schande wijs geworden zich nu afvraagt of de NAM, EZK en politiek bij nieuwe problemen niet opnieuw in dezelfde reflex schieten. Dat levert een bevolking op deze partijen simpelweg niet meer op hun blauwe ogen geloven.
Dat los je als NAM niet op door te memoreren aan oude tijden als goede buren, het uitspreken van intenties, zeggen dat je het goede wilt doen en bereid bent geld te reserveren voor compensatie. Dat los je als overheid niet op door het boetekleed aan te trekken en pas na een vernietigende parlementaire enquête de portemonnee te trekken voor een gedupeerde regio. Dat los je alleen op door als EZK en NAM, beloftes en intenties ten aanzien van garanties en compensatie om te zetten in concrete, heldere en rechtsgeldige afspraken waarin gebiedsbewoners hun belangen herkennen en geborgd zien.
Dat mensen in zo’n uitkomst niet meer geloven, zich verenigen en dwars voor de plannen van afvalwaterinjectie gaan liggen, hebben EZK, NAM en overheid voor een belangrijk deel aan zichzelf te danken.
Als staatssecretaris Vijlbrief belang hecht aan draagvlak onder de bevolking, is het zaak klare wijn te schenken. Zonder omhaal van woorden duidelijk maken wat gebiedsbewoners kunnen verwachten wanneer miljoenen onder onze bodem weggepompt worden en het afvalwater achterblijft. Dat is de manier om vertrouwen terug te winnen.
Albert Rave